Een depressie hoeft niet altijd te voelen als verlammende traagheid of totale leegte. Sommige mensen ervaren juist het tegenovergestelde: innerlijke onrust, prikkelbaarheid en emotionele explosiviteit. Dit wordt ook wel een geagiteerde depressie genoemd. In dit artikel lees je wat geagiteerde depressie is, hoe het voelt, welke klachten erbij horen, wat de mogelijke gevolgen zijn en – het belangrijkste – wat je eraan kunt doen, inclusief voeding die het herstel kan ondersteunen.
Wat is geagiteerde depressie?
Geagiteerde depressie (agitated depression) is een subtype van een depressieve stoornis waarbij klassieke kenmerken van depressie samengaan met hevige innerlijke en motorische onrust. Het is een paradoxale toestand waarin je je verdrietig of leeg voelt, maar tegelijkertijd hyperactief, gespannen of overprikkeld bent.
Hoewel deze vorm van depressie niet officieel als aparte stoornis is opgenomen in de DSM-5, wordt deze wel steeds vaker onderkend in de psychiatrie en in wetenschappelijk onderzoek.
Hoe voelt een geagiteerde depressie?
Mensen met een geagiteerde depressie ervaren hun stemming als labiel en oncontroleerbaar. Het voelt alsof je hoofd constant ‘aan’ staat, terwijl je innerlijk wordt overspoeld door verdriet, schuld of wanhoop. Er is geen rust in je lijf, en geen stilte in je hoofd.
Je herkent een geagiteerde depressie aan:
- Gejaagdheid, maar zonder doel
- Een hoofd dat blijft malen
- Irritatie om kleine dingen
- Huilen en uitvallen tegelijk
- Vermoeidheid, ondanks overactiviteit
Deze staat wordt vaak verward met ADHD, angststoornissen of bipolaire stoornissen, wat een juiste behandeling kan vertragen.
Symptomen van geagiteerde depressie
Geagiteerde depressie is een dubbele belasting: je ervaart niet alleen somberheid, maar ook voortdurende interne spanning. Veelvoorkomende symptomen:
Depressieve kenmerken:
- Sombere stemming
- Negatieve gedachten
- Verlies van interesse of plezier
- Schuldgevoel of waardeloosheid
- Concentratieproblemen
Agitatie-gerelateerde klachten:
- Niet stil kunnen zitten
- Friemelen, ijsberen of tandenknarsen
- Gejaagd denken of paniekgevoelens
- Overprikkelbaarheid of woede-uitbarstingen
- Slapeloosheid of rusteloze slaap
Hoe ontstaat geagiteerde depressie?
De oorzaken zijn complex, maar vaak ligt er een combinatie van factoren aan ten grondslag:
- Neurologische gevoeligheid: onbalans in dopamine, serotonine en noradrenaline
- Chronische stress: lange periodes van spanning zonder voldoende herstel
- Persoonlijkheidskenmerken: perfectionisme, hooggevoeligheid of vermijdende coping
- Verlies of trauma: plotselinge levensveranderingen of onverwerkte ervaringen
Gevolgen van onbehandelde geagiteerde depressie
Omdat deze vorm van depressie vaak onbegrepen of miskend blijft, bestaat het risico op verkeerde behandeling of verergering van klachten. Gevolgen kunnen zijn:
- Suïcidaliteit (door een combinatie van wanhoop én energie)
- Burn-out of fysieke uitputting
- Verlies van werk, relaties of sociale contacten
- Verergering richting bipolaire stoornis
Wat kun je doen bij geagiteerde depressie?
Herstel vraagt om een geïntegreerde aanpak: psychisch, lichamelijk, sociaal én voedingstechnisch.
Psychologische en medische hulp
Laat je begeleiden door een psycholoog of psychiater die bekend is met stemmingsstoornissen met agitatie. Mogelijke interventies zijn:
- Cognitieve gedragstherapie (CGT)
- EMDR bij trauma
- Eventueel medicatie in overleg (stemmmingsstabilisatoren kunnen helpen)
Lichaamsgerichte regulatie
Zachte vormen van bewegen (zoals yoga, chi kung of ademtherapie) helpen het zenuwstelsel kalmeren. Vermijd intensieve of oppeppende prikkels zoals overmatige schermtijd, cafeïne of high-impact cardio.
Voeding als ondersteuning bij geagiteerde depressie
Voeding is geen geneesmiddel, maar heeft wél direct effect op je breinchemie, stemming en stressrespons. Bij geagiteerde depressie ligt de focus op voeding die ontstekingsremmend, stabiliserend en zenuwstelselregulerend werkt.
Wat helpt?
- Omega-3 vetzuren
Uit vette vis (zalm, makreel), lijnzaad of walnoten – deze vetzuren ondersteunen de aanmaak van neurotransmitters zoals serotonine en hebben een bewezen effect bij depressieve klachten. - Magnesiumrijke voeding
Bijvoorbeeld spinazie, avocado, bananen, pompoenpitten – magnesium helpt bij ontspanning van spieren én zenuwen. - Tryptofaan-rijke producten
Kalkoen, eieren, kikkererwten en zuivel bevatten tryptofaan, een voorloper van serotonine – essentieel bij stemmingsregulatie. - Gefermenteerde voeding
Yoghurt, kefir, kimchi en zuurkool ondersteunen een gezonde darmflora – steeds meer onderzoek wijst op de relatie tussen darmen en depressie via de zogeheten gut-brain axis. - Complexe koolhydraten
Haver, zoete aardappel en quinoa helpen bij stabiele bloedsuikers en verminderen pieken in stemming en energie.
Wat vermijd je liever?
- Cafeïne (kan agitatie verergeren)
- Suiker en snelle koolhydraten (geven stemmingspieken- en dalen)
- Alcohol (verstoort serotonine en verergert slaap- en stemmingsproblemen)
- Ultra-bewerkte voeding (verhoogt laaggradige ontsteking in het brein)
Lees ook: Voeding en depressieve gevoelens
Kleine aanpassingen in je voedingspatroon kunnen al helpen je stemming te stabiliseren. Een orthomoleculair therapeut of diëtist met kennis van mentale gezondheid kan hierin begeleiden.
Deel je verhaal, vind steun
Praat erover met anderen. Je bent niet alleen, en jouw gevoelens zijn echt. Op Let’s Talk Mental Health vind je gelijkgestemden, herkenning én hoop.
Geagiteerde depressie vraagt om zachtheid, structuur en herstel
Geagiteerde depressie is een intense ervaring die niet altijd zichtbaar is voor de buitenwereld. Maar met de juiste hulp, bewuste voeding, lichaamsgerichte aanpak en steun uit je omgeving is herstel mogelijk. Geef jezelf tijd, en weet: je bent niet kapot, je bent overbelast.
